Konuşma Bozukluğu Çalışma Planı

  1. Artikülasyon ve fonolojik bozukluklar:

Ön değerlendirme:

Ailenin katılımıyla durum tespiti, hedefler sosyal ortam, okula yönelik bilgilerin alınması. Kurumun işleyişine göre şekillenebilir. (Değerlendirme ve ön değerlendirme görüşmeleri duruma göre birleştirilebilir.)

 

Değerlendirme:

Ankara Artikülasyon Testi https://www.andikom.com.tr/yayinlarimiz

Sesletim Sesbilgisi Testi SST https://www.detayyayin.com.tr/urun/sesletim-sesbilgisi-testi testleri kullanılabilir ancak materyallerin içerisinden hatalı sesleri belirleyen değerlendirme kitapçıkları var buna göre bozukluğun şiddeti sürecin uzunluğu görülebilir.

Tedavi:

Konuşma bozukluklarını ortaya çıkaran ve şiddetini belirleyen faktörlerin sayısının fazla olması nedeniyle standart bir tedavi planı yapmak çok güçtür. Bu nedenle her birey için değişen tedavi süreci vardır.

Orta veya hafif düzeyde konuşma bozukluğuna sahip kişiler için; Haftada 30-45 dakikalık 2 seans olmak üzere 15-20 saatlik tedavi yaklaşımı konuşmanın düzenlenmesi için kullanılan tipik süredir. Yaklaşık 4-5 aylık süreyi kapsayan bu tedavinin verimliliği düzenli katılıma, ev ödevlerinin yapılmasına ve aile desteğine göre esneklik gösterebilir. Artikülasyon bozukluklarında süreyi belirleyen ana faktör hatalı kullanılan ses sayısıdır. Kullanımdaki hatalı seslerin sayısı sürecin uzunluğunu belirler.

Eğer komorbid hastalık yoksa (DEHB vs.) hem anlama hem dışa aktarmada sorun yaşamıyorsa uygun koşullarda tedavinin 20 saatte bitebileceği, tedavideki ilerlemenin 2 haftada görülebileceği söylenebilir. Tabiki çocuğun durumu değerlendirmeden çıkacak sonuç veya ailenin desteği süreyi değiştirecektir.

Tedavi şekli:

Eğer standart bir eğitim kiti takip edilmiyorsa;

Motor fonksiyonların düzenlenmesi ve uygun seslerin çıkarılmasından başlayarak adım adım akıcı konuşmaya doğru gidilir.

Aşamalar heceleme ile başlar. Ardından heceye dönük kelime kullanımı gelir. Kelime aşamasında kullanılan kelimelerin dil, dişler, çeneler, dudaklar ya da ses tellerinin sesin geldiği yere bağlı olarak kasları farklı şekilde koordine etmesi ve hareket ettirmesi gerektiğinden kelime başlangıç orta, son olarak 3’e ayrılır. Buna örnek olarak Kur-tu-luş sözcüğü örnek gösterilebilir.

Kelime aşamasını takip eden süreç hedef kelimelerin cümle içinde kullanılmasıdır. Cümle içerisinde hedef kelimelerin kullanımı önceki aşamalara göre zorlayıcı olabilir. Bunun nedeni çocuğun zihinsel olarak sesin nasıl çıkarıldığını hatırlaması gerekir. En son aşama konuşmadır. Akıcı konuşma arasında belirlenen hedef seslerin kullanılması doğru ve hatasız kullanılması gereklidir Akıcı konuşma seans dışı pratiğin en yoğun kullanıldığı bölümdür. Hedef seslerin öğrenilmesi ve kelimelerin belirlenmesinin ardından tedavide 3 tür yaklaşım kullanılır.

  1. Belirli bir kelime seçerek çocuğun o konuda uzmanlaşmasından sonra yeni kelimeye geçiş (dikey yaklaşım)
  2. Tüm seslere seans boyunca maruz bırakmak (yatay yaklaşım)
  3. Hem yatay hem de dikey şekilde ilerleyen plan (karma yaklaşım)

(Karma yöntemin kullanılması daha verimli ancak başlarda tekniğin kavranması için dikey yaklaşım da kullanılabilir.)

Tedavi sırasında artikülasyona yönelik farklı yöntem bulunur. Bu yöntemlerin kombinasyonları tedavinin etkinliğini yükseltir.

  • Bağlamsal Kullanım: Bir kelimedeki çevreleyen sesler, bir hedef sesi ortaya çıkarmaya yardımcı olmak için kullanılır. Örneğin “Ç” sesinden yola çıkarak çay sözcüğüne ilerlemek
  • Minimum-maksimum Çiftler: Ses özelliğine göre birbirinden ayrışan ama diğer yapıları benzeyen kelimelerin kullanımı. Örneğin “oba” ve “soba”.
  • İşitsel Bombardıman: Bir çeşit konuşma sesi algılama eğitimidir. Bu, bir çocuğu çeşitli bağlamlarda çoklu tekrarlar yoluyla hedef seslere maruz bırakmayı içerir.
  • Tanımlama görevleri: Bu aynı zamanda bir tür konuşma sesi algılama eğitimidir. Çocuğa hedef sesin doğru ve yanlış yapımları sunulur ve çocuk hangilerinin doğru ve yanlış olduğunu belirler.
  • Boş Kümenin Tedavisi
  • Çoklu Karşıtlıklar

Diğer yandan belirli materyal kullanımına veya programa göre gidiliyorsa bu teknikler veya uygulama bütünlüğü sürece dahil edilir.

Ev Ödevleri:

Materyal zorunlu değil evde bulunan eşyalardan başlanarak evde alıştırmalar yapılabilir ancak materyal çokluğu uyaranı arttırarak verimi yükseltecektir. Seans sonrası notlar ilerlemeler kaydedilir gerekli geri bildirim aileye yapılır ödevlerin tamamlanması beklenir.

Materyal:

Farklı setler var ama bakmadan hangisinin daha iyi olduğunu bilmiyorum ama iki set de tüm bozukluklar için kullanılabilir. Oldukça işlevsel tasarlamışlar. Setlerin dışında kullanılabilecek oyuncaklar olabilir bazen arı hangi sesi çıkarır diye göstermek yerine somut olarak arıyı çocuğun eline alması veya taklit yoluyla daha etkili oluyor veya mısır patlıcan gibi meyve sebzeler vs.

 https://www.hepsiburada.com/dka-dil-ve-konusma-terapi-seti-4-baski-p-HBV00000PZVG8 https://www.hepsiburada.com/dil-ve-konusma-bozukluklari-terapi-seti-p-KYUKAKIDS61462 https://www.hepsiburada.com/adim-adim-konusuyorum-terapi-seti-berna-erdebil-p-HBV0000 0RQCUY?magaza=Armasoft&ds_rl=1294343&wt_gl=cpc.6805.shop.nelk.kitap-ssc&isFashio n=true&ds_rl=1294343&gclid=Cj0KCQjwwY-LBhD6ARIsACvT72O6K17eWr1l0r1XT369qZU eOqidHbTWkJll0kl22_S-GfA9cTui_VkaAieCEALw_wcB&gclsrc=aw.ds

  1. Gecikmiş Dil

Ön değerlendirme:

Gecikmiş konuşma bozukluğunun tespiti aileden gerekli bilgilerin alınması. Alıcı dil becerisinde problemi olmayan çocuğun ifade edici dilde sorun yaşamasıdır. 18 ayda konuşmayan ya da 24 ayda 50 kelimeden az kelime dağarcığına sahip olanlar gecikmiş dil kullanımını ifade eder. Duyma kaybının değerlendirilmesi ayırıcı tanıların kontrolü.

Değerlendirme:

Gecikmiş konuşmanın farklı nedenleri vardır. Motor-duygusal- zihinsel vs bunlara yönelik nedenlerinin ortaya çıkarılması ve tedavi planının belirlenmesi

Tedavi:

Konuşma gecikmesinin farklı nedenlerinin olması tedavinin sürecini direk etkileyen unsurlardandır. Motor veya işitme gibi diğer nedenlerden bağımsız olarak ortaya çıkan gecikmiş konuşmanın tedavisinde standart konuşma terapisi uygulanır. Bu terapi artikülasyon ve fonolojik bozukluklarda olduğu gibi 15-20 saat süren bir süreçtir. Fakat sürece devamlılık ve ailenin katkısı gibi faktörler seans sayısında değişimleri beraberinde getirebilir.

Materyal:

Yukarıda belirtilenler kullanılabilir. Bunun dışında çocukla etkileşime girmek için çeşitli oyuncaklar kullanılabilir.

  1. Motor bozukluklar – Dizarti/Apraksi

Motor bozuklukların tedavisi diğer konuşma terapilerine benzer ama daha yoğun bi tedavi gerektirir. Genelde haftada 3-5 arası değişen seanslardan oluşur ve süresi aylardan yıla kadar uzayabilir. Tanısal testlerde eğitim tedavide ise yaygın olarak PROMPT tekniği kullanılır. Genelde bu tekniği dil konuşma bölümü mezunları için açarlar. Açık kaynaklı değerlendirme testi vs yoktur. Bu teknik eğitim olmadan oldukça zordur uygulaması. Yine de araştırmaları yapıp uygun bi yaklaşım bulacağım.

  1. Kekemelik

Kekemeliğin tedavisi değişim gösteriyor uzunluğu. Teknik olarak çok zor değil materyal bulunması kolay ücreteri uygun ancak üzerine çalışmamı gerektiren bi konu alanda kekemelerle hiç deneyimim yok. Otizmde apraksi ile motor bozukluklarla, DEHB de fonolojik sorunlarla karşılaştım ancak kekemelik çalışmam gereken bir alan bu nedenle ilk etapta olmasa da sonradan danışan görebilirim.